Hộ Quốc Phu Nhân - Nhân vật trong truyền thuyết Việt Nam

Nhắc đến Hồ Ly Tinh thì hầu hết tất cả mọi người đều nghĩ đó là một loài yêu tinh xinh đẹp và nguy hiểm bậc nhất, đàn ông say mê, đàn bà căm ghét. Tất cả Hồ Ly Tinh đều là con cái, sở hữu khả năng biến hóa thành người, thường vô cùng xinh đẹp, thông minh, có sức quyến rũ lạ kỳ. Nhưng không phải Hồ Ly Tinh nào cũng xấu xa, độc ác, tiêu biểu như chuyện Hồ Ly được phong làm Hộ Quốc Phu Nhân và được nhắc tới trong một thần tích về vua Lê Thái Tổ. Hãy theo dõi bài viết bên dưới để biết rõ hơn về Hộ Quốc Phu Nhân.

1. Hộ Quốc Phu Nhân thực chất là ai?

Trong các thần thoại và truyền thuyết ở những nước Đông Á như Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản và Hàn Quốc, hồ ly tinh là các gọi những con cáo sống lâu năm, tự tu luyện, hoặc có cao nhân chỉ điểm mà hấp thu tinh hoa trời đất để thành tinh. Chúng tu luyện một trăm năm thì ba cái đuôi sẽ mọc ra và được gọi là Yêu Hồ, tu luyện đến 1000 năm thì chuyển sang loài Lục vĩ ma Hồ hay còn gị là cáo sáu đuôi, và cứ như vậy, khi đến được cảnh giới là chính đuôi Cửu vĩ thiên hồ thì chúng có thể hóa thành người.

Hồ ly thông thường không có khả năng thụ thai và sinh đẻ với tất cả đàn ông. Các hồ ly tinh con sinh ra được là do mẹ nó đã được uống thuốc tiên nghìn năm. Hồ ly tinh có ám ảnh đặc biệt với con số 7 nhưng lại rất thích con số 8. Hồ ly tinh cái sau khi biến thân thành người thường rất xinh đẹp, có trí thông minh, có sức hấp dẫn cuốn hút. Và một số trong chúng sử dụng lợi thế đó để hút hồn đàn ông và sau đó sẽ làm mọi cách để hút khô máu hoặc ăn thịt họ cho đến chết, còn một số khác rất hiền lành không hại người hoặc chỉ làm hại đến con người khi chúng bị loài người đe dọa.

Truyện xưa kể rằng, hồ ly tinh có một viên ngọc gọi là quả cầu ngôi sao, phát sáng với ngọn lửa hồ ly. Khi trong hình dạng thực, hồ ly tinh giữ viên ngọc trong miệng hoặc trên chiếc đuôi của nó. Viên ngọc ấy chứa sức mạnh huyền bí và linh hồn của hồ ly tinh. Bên cạnh khả năng biến hóa thành con người, hồ ly còn có khả năng điều khiển lửa và sấm chớp từ những chiếc đuôi hoặc phun ra tia lửa. Và một số con khác có thể tạo ra ảnh ảo, biến óa giấc mộng hoặc bay nhảy. 

Đặc biệt hơn những hồ ly cấp cao hơn có thể biến hóa không gian, thời gian và biến thành cây cỏ hay là một mặt trăng thứ hai. Tuy nhiên, năng lực nổi tiếng nhất dẫn đến việc hồ ly tinh là hình tượng thường bị người ta căm ghét và sợ hãi nhất đó là năng lực biến thành người đẹp. 

2. Hộ Quốc Phu Nhân trong hình dung của người Việt

Trong tập “Vũ trung tùy bút”, Phạm Đình Hổ có chép lại truyền thuyết về hồ ly được phong làm Hộ Quốc Phu Nhân, chứng minh cho việc không phải hồ ly tinh nào cũng độc ác mà thậm chí còn là biểu tượng của điềm lành, nơi nào có hồ ly là thiên hạ thái bình. Truyền thuyết đã kể rằng thời quân Lam Sơn chưa mạnh, Lê Lợi bị đánh bại, các tướng sĩ tan tác mỗi người một nơi. Khi bị quân Minh đuổi theo, Lê Lợi đã trốn vào trong rừng sâu tới khu vực Đồng Giao – Tam Điệp, và trông thấy xác của một cô gái trẻ trên bãi cỏ. Lúc ấy, ông mới bèn rút gươm đào tạm một cái huyệt để chôn cô gái ấy. Vua vừa chôn cất vừa cầu khấn: “Nàng mà phù hộ cho ta chạy thoát, thì ngày sau tất sẽ bào đền” để cô gái phù hộ cho ông được thoát nạn này.

Quân Minh đã đuổi theo gần đến nơi, Lê Lợi đã bèn trốn vào một gốc cây to rỗng ruột, xung quanh toàn là bụi rậm. Quân Minh đã dẫn chó săn để đi lục tìm khắp nơi cho bằng được, mấy con chó cứ sủa vào trong bụi rậm, nên quân lính đâm bừa ngọn giáo vào trong, nào ngờ trúng đùi của ông. Lê Lợi vội lấy vạt áo để chùi vết máu ở mũi giáo. Quân Minh rút giáo ra không thấy gì bất thường nhưng chó vẫn cứ sủa. Do đó, quân Minh định dùng lửa đốt cây thì trong gốc cây có một con cáo trắng chạy ra để đánh lạc hướng của quân giặc, chó săn bèn đuổi theo. Quân giặc nổi giận và chém chết ngay con chó rồi nói: “Ta nuôi mày có phải chỉ dùng đi săn cáo đâu”. Nói rồi, chúng kéo đi, Vua mới được thoát nạn.

Lê Lợi thoát được nạn và cho rằng linh hồn của người con gái đã chết lúc nãy hóa thành cáo để cứu mạng ông. Ông đi đến nấm mộ của cô gái để vái tạ. Sau này lên ngôi vua, ông mới lập một ngôi đền tại nơi đây và sắc phong cho người con gái ấy là Hộ Quốc Phu Nhân. Cũng theo lời của Phạm Đình Hổ, về sau tại kinh thành, trong sân rồng ở nội điện, bên võ ban cũng đặt một bức tượng của Hộ Quốc Phu Nhân, đầu người thân hồ ly, hình dáng một thiếu nữ búi tóc cài trâm vô cùng xinh đẹp.  

Hồ ly là cáo đã tu luyện mà thành, nhưng dù có thần thông quảng đại đến đâu chúng vẫn giữ được những nét đặc trưng giống loài của mình, đặc biệt là sự tinh ranh trong mối quan hệ đối nhân xử thế. Chúng thích điều khiển người khác theo ý muốn, có thể tùy mục đích và quá trình tu luyện mà xem nó là trò tiêu khiển hoặc giết người. Đa phần hồ ly tinh đều được miêu tả như loài tráo trở, chúng đến và bỏ đi sau khi đã thỏa mãn được mục đích. Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác, một khi đã mang ơn hay hẹn ước một điều gì đó, chúng sẽ nhất quyết làm theo cho dù kể cả phải đánh đổi bằng cả sinh mạng của chính bản thân, như truyền thuyết về Hộ Quốc Phu Nhân trong thần tích về vua Lê Lợi ở trên chẳng hạn.

Qua bài viết này, hi vọng các bạn đọc có thể hiểu biết thêm về tiểu sử của Hộ Quốc Phu Nhân và còn biết thêm được một điều rằng hồ ly tinh không phải chỉ là giống loài xấu xa mà còn là một giống loài biết đền đáp cho người đã giúp chúng.

Xem thêm:

• Những tác phẩm văn học kinh điển hay nhất mọi thời đại
• Sự tích quả dưa hấu và ý nghĩa sâu sắc về sự cố gắng