Ý nghĩa truyền thuyết Sơn Tinh Thuỷ Tinh

Sơn Tinh, Thủy Tinh là truyền thuyết được lưu truyền phổ biến nhất trong văn học dân gian Việt Nam. Có thể nói đất nước ta có một kho tàng văn học dân gian vô cùng phong phú, những tác phẩm đã nuôi dưỡng một tuổi thơ, một tâm hồn của một dân tộc. Chúng ta ai cũng từng được tắm mình trong âm hưởng thần kì của những truyện cổ tích, những truyền thuyết và ca dao thần thoại. Đây là những tác phẩm đã chứng kiến quá trình trưởng thành của những con người Việt Nam. Sơn Tinh, Thủy Tinh cũng là tác phẩm đã được kể đi kể lại rất nhiều lần khi chúng ta còn bé, tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu được những giá trị, bài học của nó dưới góc độ nghệ thuật.

• Phân tích ý nghĩa của truyện cổ tích cây tre trăm đốt
• Ý nghĩa giáo dục truyện cô bé quàng khăn đỏ
• Phân tích và phát biểu cảm nghĩ về truyền thuyết thánh gióng

Vài nét về tác phẩm

Vua Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái cực kỳ xinh đẹp tên là Mị Nương, nhà vua muốn kén cho nàng một chàng rể thật xứng đáng. Trong vùng có hai chàng trai đến cầu hôn Mị Nương, một người tên là Sơn Tinh – chúa vùng núi cao, một người là Thủy Tinh – chúa miền biển cả. Cả hai đều tài giỏi ngang nhau nên nhà vua không biết lựa chọn ai bèn hạ lệnh rằng nếu hôm sau ai đem lễ vật đến trước sẽ được rước Mị Nương về. Lễ vật bao gồm: "một trăm ván cơm nếp, hai trăm nệp bánh trưng, voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi". Hôm sau, Sơn Tinh đem lễ vật đến trước trước, rước được Mị Nương về.

Thủy Tinh đến sau, nổi giận đùng đùng đem quân đuổi đánh để cướp Mị Nương. Thủy Tinh hô mưa gọi gió, dâng nước lên cao, Sơn Tinh không hề nao núng mà bốc từng quả núi chặn lũ. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng, sức của Thủy Tinh đã đuối nên đành chịu thua. Nhưng vì thù hận không thể quên, hằng năm Thủy Tinh vẫn dâng nước lũ đánh Sơn Tinh và lần nào cũng thua trận.

Truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh đã được lưu truyền từ rất lâu, đi cùng với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, một tác phẩm thể hiện trí tưởng tượng rất phong phú của nhân dân ta.

Ý nghĩa tác phẩm

* Giải mã hiện tượng thiên nhiên

Phần lớn truyền thuyết, truyện cổ tích được viết ra nhằm giải thích cho sự ra đời của một sự vật hiện tượng nào đó. Họ mong muốn và tò mò về sự xuất hiện của những hiện tượng tự nhiên, tuy nhiên, với sự nhận thức và điều kiện của khoa học kĩ thuật thời bấy giờ còn quá hạn chế, nên họ đã giải thích bằng chính trí tưởng tượng của họ. Đất nước ta là đất nước thuộc vùng nhiệt đới gió mùa, đường bờ biển dài, hàng năm phải hứng chịu rất nhiều cơn bão đổ bộ vào đất liền. Dường như năm nào đất nước cũng phải chịu hậu quả nặng nề bởi những trận bão lũ, nhân dân ta mong muốn tìm hiểu lý do vì sao lại xảy ra hiện tượng này, đó là lý do mà tác phẩm Sơn Tinh, Thủy Tinh ra đời. Sơn Tinh là đất liền. Thủy Tinh là bão lũ, vì năm nào Thủy Tinh cũng đem quân đánh Sơn Tinh, mới xảy ra hiện tượng bão lũ hàng năm. Vì niềm tin đó, nhân dân ta đã thỏa mãn được nhu cầu được tìm hiểu của mình. Với Sơn Tinh chính là vị thần núi cai quản núi rừng, di dời những ngọn núi để ngăn cản dòng nước dâng lên. Nước lên bao nhiêu Sơn Tinh cho nâng núi lên bấy nhiêu. Đây chính là hình ảnh đại diện cho những nhân dân xưa với khát vọng cai trị thiên nhiên. Với Thủy Tinh cai quản biển cả có khả năng hô phong hoán vũ, Thủy Tinh chính là đại diện cho hiện tượng thiên nhiên mưa bão, lũ lụt đe dọa đến tính mạng con người xảy ra hàng năm.

Với trí tưởng tượng của mình, trước khi khoa học ra đời, họ đã hài lòng với những gì mình được nghe, kể, rất nhiều hiện tượng thiên nhiên đã được giải thích như thế.

* Khát vọng chiến thắng và làm chủ thiên nhiên

Câu chuyện được xây dựng dựa trên một cuộc thi kén rể của vua Hùng, giữa hai bên Sơn Tinh và Thủy Tinh ngang tài ngang sức. Vua Hùng đã đặt ra thách thức là lễ vật, ai đem đủ lễ vật đến trước thì có thể được cưới con gái vua Hùng. Tuy nhiên, ta có thể thấy lễ vật đặt ra lại là những sản vật chỉ có ở mặt đất, nơi Sơn Tinh cai trị. Điều này đã thể hiện sự thiên vị ngay từ đầu của vua Hùng, cũng như mong muốn để cho những con người của đất liền, đang ngày đêm chống bão là kẻ chiến thắng. Những trận chiến giữa Sơn Tinh, Thủy Tinh diễn ra hàng năm chính là cuộc chiến giữa con người và thiên tai lũ lụt. Một cuộc chiến trường kì và rất mệt mỏi. Tác phẩm đã vẽ lại những nỗ lực chống chọi với thiên nhiên ác nghiệt của nhân dân ta, song, phần thắng bao giờ cũng thuộc về Sơn Tinh. Kết truyện này đã khẳng định khát vọng chiến thắng bão lụt và khát khao làm chủ thiên nhiên của nhân dân ta thời xưa. 

Nhân dân ta có những phẩm chất tốt đẹp mà ngàn đời sau ta còn thấy tự hào, Sơn Tinh Thủy Tinh đã một lần nữa làm nổi bật những phẩm chất ấy, kiên cường mạnh mẽ, tự chủ, không bao giờ chấp nhận thất bại trướ thiên nhiên khắc nghiệt. Họ luôn biết khát khao và hi vọng vào chiến thắng tuyệt đối của mình, không một thế lực nào có thể chiến thắng được khát vọng đó.

Thảo Nguyên